معرفي

کلاسترينگ به معناي کلاس بندي بدون نظارت است که کلاسها از قبل تعيين شده نيستند و يا به عبارت ديگر برچسب کلاس الگوهاي آموزشي در دسترس نيست. بنابراين اکنون هدف اصلي ما سازماندهي الگوها به گروهاي sensible است. که به ما اجازه مي دهند که شباهت و تفاوت بين الگوها را کشف کنيم و نتايج مفيد را درباره آنها استنتاج نماييم. اين ايده در زمينه هاي مختلف ديده مي شود. مثال زير از زيست شناسي الهام گرفته شده است و صورت مسئله را براي ما واضح مي سازد. به حيوانات زير توجه کنيد: گوسفند،سگ و گربه (پستاندار)، گنجشک و بلبل (پرنده)، ماهي قرمز، شاه ماهي (ماهي)، افعي و  مارمولک(خزنده) و غوک(دوزيست). به منظور مرتب کردن اين حيوانات در داخل کلاسترها نياز داريم که يک ملاک دسته بندي تعريف کنيم. اگر وجود شش ها را بررسي کنيم، ماهي قرمز و شاه ماهي در يک کلاستر و بقيه در يک کلاستر ديگر قرار مي گيرند(شکل(الف)). اگر ملاک دسته بندي را محيطي که حيوانات زندگي مي کنند قرار دهيم آنگاه گوسفند، سگ، گربه، گنجشک، بلبل،افعي و مارمولک (حيواناتي که بيرون آب زندگي مي کنند) کلاستر اول و ماهي قرمز و شاه ماهي (حيواناتي که در آب زندگي مي کنند) کلاستر دوم را تشکيل مي دهند و غوک که مي تواند هم در آب و هم در خشکي زندگي کند کلاستر سوم را تشکيل مي دهد (شکل (ب)). اگر وجود ستون فقرات را ملاک دسته بندي باشد تمام حيوانات در يک دسته قرار مي گيرند. ما مي توانيم از ملاک دسته بندي مرکب استفاده کنيم. براي مثال اگر ملاک دسته بندي نحوه بدنيا آوردن فرزندان و وجود شش ها باشد ما سه نوع کلاستر داريم که در شکل (ج) آورده شده است.

 اين مثال نشان مي دهد که فرايند نسبت دادن اشيا به کلاسترها ممکن است به نتايج بسيار متفاوتي منجر شود. کلاسترينگ يکي از ابتدايي ترين فعاليت هاي ذهني است که براي کنترل  کردن مقادير زياد اطلاعات دريافت شده هر روزي استفاده مي شود. پردازش هر بخش از اطلاعات به عنوان يک موجوديت تک امکان پذير نيست. بنابراين انسانها به دسته بندي موجوديت ها (حوادث، انسانها، اشيا و غيره ) در کلاسترها روي مي آورند. هر کلاستر توسط خصوصيات مشترک موجوديت هايي که درون آن قرار مي گيرند تعريف مي شود. کلاستر، يک مجموعه از داده هاست بطوريکه:

·        داده هاي موجود در يک کلاستر شبيه يکديگر هستند.

·        داده هاي موجود در کلاسترهاي مختلف به يکديگر شبيه نيستند.   

    انواع کلاسترها

کلاستر ها انواع مختلفي دارند که در به زير تعدادي از آنها اشاره شده است:

- كلاسترهاي بخوبي جدا شده 

مجموعه نقاط داخل اين كلاستر نسبت به نقاط خارج آن به يكديگر بسيار شبيهند. 

- كلاسترهاي مبتني به مركز:

مجموعه نقاط داخل اين كلاستر به مركز كلاستر نسبت به مراكز كلاسترهاي ديگر بسيار نزديكترند.

- كلاسترهاي مبتني بر مجاورت و نزديكي:

مجموعه نقاط داخل اين كلاستر به يك يا تعداد بيشتري از نقاط داخل كلاستر نسبت به نقاط خارج آن شبيهند.

  گامهاي اساسي در انجام کلاسترينگ:

به منظور ايجاد کلاستر ها (انجام عمل کلاسترينگ) اعمال زير بايد انجام شوند:

1.      انتخاب ويژگي: خصوصيات بايد به طور مناسبي انتخاب شوند تا اکثر اطلاعات را کدگذاري کنند.

2.      مقياس نزديکي: معياري است که ميزان شباهت و يا عدم شباهت دو بردار خصوصيت را مشخص مي کند. تمام خصوصيات انتخاب شده بايد در محاسبه اين معيار شرکت کنند و هيچ خصوصيتي نبايد بر بقيه غلبه کند. به عنوان مثال فاصله اقليدسي يا فاصله منهتن.

3.      ملاک دسته بندي: که در قسمتهاي بالا در مورد آن صحبت  شده است.

4.      الگوريتم کلاسترينگ: پس از اينکه ملاک دسته بندي و مقياس نزديکي انتخاب شدند در اين گام يک الگوريتم خاص جهت روشن کردن ساختار دسته بندي مجموعه داده انتخاب مي شود.

5.      اعتبار نتايج: زمانيکه نتايج کلاسترينگ بدست آمد بايد صحت و درستي آنها بررسي شوند. اين کار معمولا بوسيله تست هاي مناسبي انجام مي شود.

درمقاله بعدي از انواع الگوريتمهاي کلاسترينگ صحبت خواهيم کرد.